A nice (and short) article by Sangdor on how not all Tibetan words can be made to make sense. sometimes what the word is conventionally understood to mean outweighs any etymological explanation. perhaps is English speakers don't have as much of a hang up about this because our words come from an orgy of different languages. while i must admit that one of myself favorite aspects of Tibetan is being able to directly see the etymology of words (or so we think), it's not surprising that this doesn't hold up for every single word.
----------------------------------
ཚིག་སྐྱོན་ནས་འཛིན་པ་ལའང་ཚད་ཅིག་དགོས། སེང་རྡོར།
ཚིག་སྐྱོན་ནས་འཛིན་པ་ལའང་ཚད་ཅིག་དགོས་ས་རེད། བརྡ་གཅིག་ལ་འཇུག་ཡུལ་མང་པོ་ཡོད་པའང་གོ་བར་བྱ་དགོས་སྙམ། དེ་ལས་ལྡོག་ཚེ། སྐད་ཆ་ཐམས་ཅད་ལབ་མི་བདེ་བ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཐོན་ཡོང་བས་ཅི་ལ་དྲག
ད་སྐད་ནི་མ་བཤད། གནའ་སྐད་རང་ལའང་བྱ་འཚོལ་བྱེའུ་འཚོལ་གྱིས་འཇུས་ན་ནི་འཐམ་ས་མང་པོ་ཡོད་དོ། །
དཔེར་ན། ༡ དོགས་པ་ཟ། ༢ གདོན་མི་ཟ། ༣ གོར་མ་ཆག ༤ སྙད་རྐོ་བ། ༥ དབང་ཟ་བ། ༦ སེམས་གསོད་པ་སོགས་ལ་གཅིག་སོམས་དང་།
གསན་པར་རིགས་ལ“གསན་པའི་རིགས”ཞེས་བྲིས་པ་ལྟ་བུ་དང་། “ཞལ་སྔ་ནས་ཀྱི”ཞེས་པ་ལྟ་བུ་དང་། “ཁོང་ལ་སྙན་ངག་གསན”ཞེས་པ་ལྟ་བུ་སྟེ་སྤྱིར་བཏང་སུམ་རྟགས་ཀྱི་གཞུང་ལས་ཆེད་མངགས་གླེངས་པ་མེད་ནའང་གནའ་ནས་ད་བར་བྱང་བྱང་བར་བཀོལ་ཡོང་བ་དེ་འདྲ་ཤིན་ཏུ་མང་ངོ་། །ལ་ལ་ལྟར་ཚིག་སྐྱོན་འབའ་ཞིག་འཚོལ་བ་ཡིན་ན་ནི། “སྦྲང་ཆར”ཞེས་པའི་བརྡ་དེའང་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་ཡིན། དེ་ཡི་འགྲེལ་དུ། “རྩི་ཤིང་ལོ་ཏོག་སོགས་གསོ་བྱེད་སྦྲང་རྩི་ལྟ་བུའི་གྲུ་ཆར”ཞེས་བྱུང་མོད། དུས་ནམ་ཞིག་ལ་མི་སུ་ཞིག་གིས་སྦྲང་མ་ཁྲ་སིལ་སིལ་དག་ལས་སྦྲང་རྩི་བླངས། སྦྲང་རྩི་སེར་ཐང་ཐང་དག་གིས་རྩི་ཤིང་གསོས་པ་ཞིག་མཐོང་ངམ་ཐོས་སམ་ཞེས་འདྲིའོ། །“གྲུ་ཆར”ཞེ་ན་ཡང་ཅི། གྲུ་ག་ཞིག་ནས་འབབ་པའི་དོན་ཡིན་ནམ། དེ་ཡི་འགྲེལ་དུ། “ཆར་འཇམ་པོ”དང“དལ་གྱིས་འབབ་པའི་ཆར”ཞེས་བྱུང་ཡང་། གྲུ་ཡི་ཐོག་ན་འཇམ་དང་དལ་གྱི་ཤུལ་ཙམ་མི་འདུག་ལ། ཆར་གྱི་ཐོག་ཏུ་དེ་བས་ཀྱང་མི་རྙེད་དོ། །
བརྡ་ཁྱོད་གོ་བ་བདེ་བླག་ཏུ། །འཕྲོད་ཕྱིར་ངང་བྱུང་བྱས་ཀྱང་བྱས། །དེ་ཡང་གྲགས་འཇུག་གཉིས་འཐད་ཅིག །དགོས་མོད་ལྷག་པར་གྲགས་གལ་ཆེ། །གཞན་དུ་རྩོད་སྤོང་ཟད་མི་ཚར། །ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན་བརྡ་ཀུན་རྩ། །འདོད་པ་ལས་ནི་རྒྱལ་བྱས་ནའོ། །
༢༠༡༤ ༡༠ ༡༢
No comments:
Post a Comment